Na czym polega kontrola legalności zatrudnienia?
Zatrudnianie pracowników zgodnie z prawem ma bardzo duże znaczenie dla pracodawców, którzy mogą spotkać się z bardzo wysokimi karami przy braku zatrudniania pracowników zgodnie z prawem. Odpowiedzialną instytucją za sprawdzanie legalności zatrudniania jest PIP, czyli Państwowa Inspekcja Pracy.
Kontrolowanie przedsiębiorstw przez PIP dotyczy między innymi sprawdzania ilości zatrudnionych osób w stosunku do liczby podpisanych umów o pracę.
W ramach realizowania kontroli legalności zatrudnienia sprawdzane są nie tylko umowy podpisane z pracownikami, ale również to jakie osoby wykonują pracę w firmie czy znajdują się w kontrolowanej firmie. Ma to na celu między innymi ocenę czy w firmie nie pracują osoby, które wykonują pracę na czarno.
Jednocześnie w ramach kontroli oceniane jest również na jakich rodzajach umów wykonywana jest praca przez pracowników. W firmach stosowane są bowiem również umowy cywilnoprawne a także firmy korzystają z usług zewnętrznych firm w zakresie realizowania pewnych prac w firmie.
Uprawnienia PIP
Gdy inspektorzy realizują kontrolę w firmie mają oni prawo między innymi do weryfikowania tożsamości osób zatrudnionych. Sprawdzanie tożsamości obejmuje sprawdzanie prawa legitymowania osób przebywających w firmie. Jednocześnie inspektorzy mogą sprawdzać oświadczenia dotyczące legalności zatrudnienia czy też realizowania innej działalności mającej charakter zarobkowy.
Oświadczenia obejmują takie informacje jak rodzaj umów, na których pracownik wykonuje pracę, charakter pobytu w firmie, wysokość wynagrodzenia wypłacanego na podstawie umowy. Inspektorzy sprawdzają również czy osoby zatrudnione nie są zarejestrowane jednocześnie jako osoby bezrobotne lub czy były zarejestrowane jako osoby bezrobotne przed podjęciem pracy w firmie, które poddawana jest kontroli.
Sprawdzanie dokumentów
W ramach kontrolowania dokumentów podczas inspekcji PIP sprawdzanie są między innymi listy płac, dokumenty zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, rodzaje zawartych umów, inne dokumenty wskazujące na charakter wykonywanej w firmie pracy. Celem kontrolowania legalności zatrudnianie jest również sprawdzanie tego czy umowy zawarte z pracownikami nie są pozorne, czyli zawierane w celu możliwości korzystania z ubezpieczeń społecznych przez osoby, które nie wykonują pracy w firmie. Sprawdzane są w tym względzie dane pod kątem prawdziwości ich zgłoszenia do ZUS.
Jednocześnie kontrolowana jest również wysokość wynagrodzenia, które wypłacane jest osobie zatrudnionej oraz czy faktycznie było ono podstawą stosowaną do wyliczeń składek na ubezpieczenia społeczne. Dla PIP ważne jest również to czy pracownicy wykonują pracę na podstawie umów o pracę czy też na podstawie innych umów.
W tym względzie PIP ma prawo kwestionować rodzaj zawartej umowy z pracownikami w przypadku choćby umów cywilnoprawnych. Wynika to z faktu, że w kodeksie pracy umowa pracy jest określona jako umowa funkcjonująca z mocy prawy nawet w przypadku gdy przez pracodawcę podpisana jest inna umowa co może prowadzić do konieczności zapłacenia przez pracodawcę zaległych składek.