Skierowanie pracowników na badania lekarskie – kiedy to konieczne?

Pracownicy podlegają wstępnym, okresowym oraz kontrolnym obowiązkowym profilaktycznym badaniom lekarskim. Są one realizowane niezależnie od badań specjalnych, na przykład wpisu do książeczki wydawanej do celów sanitarno-epidemiologicznych. Badania przeprowadzane są przez lekarza medycyny pracy. Przychodnię wybiera pracodawca.

Przepisy wskazują, że pracownik nie może rozpocząć pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, które stwierdza brak przeciwwskazań do wykonywania obowiązków na danym stanowisku pracy. Jednocześnie pracownik nie może przedstawić badań, które zostały zrealizowane na inne stanowisko pracy. Odmowa wykonania badań tego rodzaju jest naruszeniem obowiązków pracowniczych, co może skutkować wypowiedzeniem umowy o pracę, a nawet zwolnieniem dyscyplinarnym.

Badaniom wstępnym przed dopuszczeniem do pracy podlegają:

• osoby przyjmowane do pracy
• pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy
• pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe
• pracownicy przyjmowani ponownie do pracy u tego samego lub innego pracodawcy po upływie 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę, niezależnie od rodzaju świadczonej pracy lub wtedy, gdy mają ich dotyczyć prace szczególnie niebezpieczne
• pracownicy zawierający kolejną umowę o pracę z innym pracodawcą, gdy mają wykonywać prace szczególnie niebezpieczne

Warto jednocześnie wskazać, że przepisy nie określają, czy badania mają być wykonane przed podpisaniem umowy czy po jej podpisaniu. Najczęściej przedsiębiorcy wysyłają pracownika przed sygnowaniem umowy.

Badaniom okresowym również podlegają wszyscy pracownicy. Ich zakres i częstotliwość zależą od lekarza, który je przeprowadza. W dokumencie potwierdzającym zdolność pracownika do pracy znajdziemy odpowiednią datę. Zazwyczaj to od roku do kilku lat w zależności od stanowiska pracy i występujących na nim zagrożeń.

Badaniami kontrolnymi określa się te badania, które mają na celu sprawdzenie zdolności pracownika do pracy wtedy, gdy jego nieobecność w pracy była dłuższa niż 30 dni. Wynika to z faktu, że dopuszczenie pracownika po długiej chorobie do wykonywania pracy bez wcześniejszych badań może zwiększać ryzyko wypadków czy chorób zawodowych. Wobec tego dopuszczenie go do jego zadań powinno poprzedzić badanie lekarskie.

Badania kontrolne należy też zlecić w przypadku pracownicy wracającej do pracy po ciąży i opiece, gdy korzystała ona ze zwolnienia lekarskiego, była na urlopie macierzyńskim.

Jeżeli pracodawca nie dopełni obowiązku wysłania pracownika na badania lekarskie, wówczas odpowiada za wykroczenie przeciw prawom pracownika. Może również narazić się na grzywnę, więzienie lub odszkodowanie wypłacone dla pracownika, gdy ten uległ wypadkowi przy pracy.